ការវាយតម្លៃបរិយាកាសអំណោយផលសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល

របាយការណ៍ប្រចាំប្រទេស – កម្ពុជា

រៀបចំសម្រាប់គណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការដើម្បីកម្ពុជាដោយអង្គការ Cord Cambodia

ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៣

ផ្នែកទី ១: សេចក្តីផ្តើម

របាយការណ៍នេះ ផ្តោតលើបរិស្ថានច្បាប់ បទប្បញ្ញត្តិ និង គោលនយោបាយ ដែលនៅក្នុងនោះ អង្គការសង្គមស៊ីវិលកម្ពុជាដំណើរការ។ ច្បាប់និងបទប្បញ្ញត្តិទាំងឡាយ ដែលគ្រប់គ្រងអង្គការសង្គមស៊ីវិល កំណត់លទ្ធភាពរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទង និង ពាក់ព័ន្ធជាមួយស្ថាប័នដទៃ ដើម្បីចូលរួមក្នុងការជួបជុំដោយសន្តិវិធី ដើម្បីសុំការលើកលែងពន្ធ ដើម្បីចូលរួមក្នុងការងារមនុស្សធម៌ និង ដើម្បីទទួលព័ត៌មាន។ កត្តាទាំងនេះ ក៏ដូចជា ទំនាក់ទំនងជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ជួយកំណត់សភាពនៃបរិយាកាសអំណោយផល របស់សង្គមស៊ីវិល។

របាយការណ៍នេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃកម្មវិធីគំនិតផ្តួចផ្តើមលំហរសង្គមស៊ីវិល ដោយអង្គការ CIVICUS និង មជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិសម្រាប់ច្បាប់ស្តីពីការមិនរកចំណេញ (ICNL) ក្នុងភាពជាដៃគូជាមួយមាត្រា ១៩ (ATICLE19) និង អង្គការចលនាពិភពលោកដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ (WMD)និង ដោយមានការជួយឧបត្ថម្ភពីទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិស៊ុយអែដ (SIDA)។

ការវាយតម្លៃបរិយាកាសអំណោយផលថ្នាក់ជាតិសម្រាប់កម្ពុជា

គណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការដើម្បីកម្ពុជា (CCC) បានជ្រើសរើសទិដ្ឋភាពចំនួនប្រាំពីរនៃបរិយាកាសអំណោយផលសម្រាប់ធ្វើការវាយតម្លៃៈ (១) ការរៀបចំបង្កើត, (២) កិច្ចប្រតិបត្តិការ, (៣) លទ្ធភាពរកធនធាន, (៤) ការសម្តែងមតិ, (៥) ការជួបជុំដោយសន្តិវិធី, (៦) ទំនាក់ទំនងរាជរដ្ឋាភិបាល-សង្គមស៊ីវិល, និង (៧) កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ការស្រាវជ្រាវនេះសំដៅកំណត់៖

១) ច្បាប់ បទប្បញ្ញត្តិ និង បរិស្ថានគោលនយោបាយ ដែលប៉ះពាល់លទ្ធភាពរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលក្នុងការបំពេញមុខងារ។

២) បញ្ហាគន្លឹះៗ ចំណុចខ្សោយ និងបញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗ ដែលកើតចេញពីច្បាប់ និង គោលនយោបាយ។

៣) វិធីប្រសើរបំផុតដើម្បីជំនៈបញ្ហាប្រឈម និង ជំរុញកំណើនលំហរប្រជាធិបតេយ្យ។

និយមន័យ

បរិយាកាសអំណោយផលពេញលេញសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល នឹងការពារសិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋានដែលអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចងក្រងគ្នាជាស្ថាប័ន និង ចូលរួមក្នុងការអភិវឌ្ឍ រួមមានៈ សេរីភាពបង្កើតសមាគម និងសេរីភាពខាងការជួបជុំ និង សេរីភាពបញ្ចេញមតិ ការទទួលស្គាល់ស្របច្បាប់ដែលសម្រួលដល់ការងាររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល សេរីភាពក្នុងការធ្វើចលនា សិទ្ធិធ្វើចលនា និង សិទ្ធិធ្វើដំណើរ សិទ្ធិធ្វើប្រតិបត្តិការដោយមិនមានការជ្រៀតជ្រែកដែលគ្មានការធានារបស់រដ្ឋ និង ក្របខណ្ឌគតិយុត្តិមួយ ដែលនៅក្នុងនោះ ការទទួលបានធនធានចាំបាច់អាចដំណើរការ។

របាយការណ៍នេះ ផ្តោតលើការបារម្ភរបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក (LNGOs) និង អង្គការសហគមន៍ (CBOs) ដែលត្រូវគ្រប់គ្រងដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។ (ក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ គ្រប់គ្រងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ។)

ផ្នែកទី ២: វិធីសាស្ត្រ

ក្រុមស្រាវជ្រាវបានធ្វើការដោយសហការជាមួយគណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការដើម្បីកម្ពុជា និង ដោយប្រយោល ជាមួយគណៈប្រឹក្សាស្រាវជ្រាវនៃគណៈកម្មាធិការសហប្រតិបត្តិការដើម្បីកម្ពុជា ដើម្បីកំណត់វិធីសាស្ត្រសមស្របដើម្បីប្រមូលនិងវិភាគព័ត៌មានចាំបាច់។ វិធីសាស្ត្រ រួមមានការពិនិត្យមើលឯកសារ និងការសម្ភាសន៍ជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗចំនួន ២៤។

ផ្នែកទី ៣: ការរៀបចំបង្កើតអង្គការសង្គមស៊ីវិល

សិទ្ធិបង្កើត និងចុះបញ្ជីអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយ ត្រូវបានធានាក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយបច្ចុប្បន្ន មានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងសមាគមដំណើរការប្រហែល ១ ៣៥០។ រាជរដ្ឋាភិបាលមានអំណាចបដិសេធការចុះបញ្ជី។ ច្បាប់គ្រោងថ្មីមួយស្តីពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនិងសមាគម (LANGO) អាចសម្រួលបទប្បញ្ញត្តិច្បាប់សម្រាប់ការចុះបញ្ជី។ ប៉ុន្តែ អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាច្រើនបារម្ភខ្លាចក្រែងការផ្លាស់ប្តូរត្រូវបានប្រើដើម្បីរឹតត្បិតលំហរប្រជាធិបតេយ្យ។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗចំពោះការបង្កើតអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា រួមមាន៖

· កង្វះភាពច្បាស់លាស់ក្នុងក្រមរដ្ឋប្បវេណីសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា និង លក្ខខណ្ឌចុះបញ្ជីដ៏ស្មុគ្រស្មាញ

· ឆន្ទានុសិទ្ធិលើសលុបរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលក្នុងការកំណត់ភាពមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការចុះបញ្ជី

· ការតម្រូវឲ្យបង់ ‘ថ្លៃសម្រួលកិច្ចការ’ ពោលគឺសំណូកជូនមន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីទទួលបានជំនួយសម្រាប់កិច្ចដំណើរការចុះបញ្ជី

· អវត្តមាននៃយន្តការតវ៉ាសម្រាប់កិច្ចប្រឹងប្រែងចុះបញ្ជីមិនបានសម្រេច

· ភាពមិនប្រាកដប្រជានិងការសង្ស័យពីតួអង្គសង្គមស៊ីវិល ទាក់ទិននឹងបទប្បញ្ញត្តិច្បាប់ដែលកំណត់លក្ខខណ្ឌបង្កើត និង ជាពិសេស ទាក់ទិននឹងលទ្ធភាពដែលបទប្បញ្ញត្តិច្បាប់ថ្មីនឹងត្រូវបានប្រើដើម្បីរឹតត្បិតសេរីភាព។

ផ្នែកទី ៤: កិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល

ច្បាប់ដែលគ្រប់គ្រងអង្គការសង្គមស៊ីវិល រួមមានក្រមរដ្ឋប្បវេណីនៃប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០៧ ច្បាប់ស្តីពីការយកពន្ធឆ្នាំ ២០០៤ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌឆ្នាំ ២០០៩ ច្បាប់ស្តីពីការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីឆ្នាំ ២០០៩ និង ច្បាប់ប្រឆាំងនឹងអំពើពុករលួយឆ្នាំ ២០១០។ អង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលជំរុញសិទ្ធិមនុស្ស ត្រូវបានគម្រាមកំហែង និង ព្យួរការងារដោយរាជរដ្ឋាភិបាល។ អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនបារម្ភថាច្បាប់គ្រោងថ្មីស្តីពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនិងសមាគម (LANGO) នឹងបង្កើនការជ្រៀតជ្រែកនិងការត្រួតត្រារបស់រាជរដ្ឋាភិបាលលើអង្គការសង្គមស៊ីវិល។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗទាក់ទិននឹងកិច្ចប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា រួមមាន៖

អនុលោមភាពទាបជាមួយនឹងបទប្បញ្ញត្តិច្បាប់ជាធរមាន ដោយអង្គការសង្គមស៊ីវិល
កាតព្វកិច្ចរាយការណ៍ស្មុគ្រស្មាញនិងសាំញ៉ាំ
ការយល់ដឹងមិនបានល្អ និង/ឬ ការអនុវត្តមិនសមស្របនូវបទប្បញ្ញត្តិច្បាប់ជាធរមាន ដោយមន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាល
ការតម្រូវឲ្យបង់ប្រាក់ក្រៅផ្លូវការជូនបុគ្គលិករាជរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីសម្រួលកិច្ចប្រតិបត្តិការ
អវត្តមាននិងអសង្គតិភាពនៃផលវិបាកចំពោះការខកខានមិនបានគោរពតាមកាតព្វកិច្ចស្របច្បាប់
ការយាយីម្តងម្កាលលើអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងការងារសិទ្ធិមនុស្ស
អវត្តមាននៃយន្តការតវ៉ាក្នុងករណីនៃការលុបបញ្ជី ការព្យួរការងារ ឬ ការរំលាយ
ការបារម្ភទាក់ទិននឹងសក្តានុពលប្រើបំពានច្បាប់គ្រោងថ្មីស្តីពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល និងសមាគម

ផ្នែកទី ៥: លទ្ធភាពទទួលបានធនធាន

រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហាក់បីដូចជាមិនទទួលស្គាល់អង្គការសង្គមស៊ីវិលជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រដ៏សំខាន់មួយទេ។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗសម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិលកម្ពុជាក្នុងការទទួលបាន ធនធាន រួមមាន៖

កំណើនការប្រកួតប្រជែងក្នុងការទទួលមូលនិធិបរទេស
កំណើនកង្វល់របស់ម្ចាស់ជំនួយអIពីនិរន្តរភាពហិរញ្ញវត្ថុនៃគម្រោងនិងការផ្លាស់ប្តូរអាទិភាពរបស់ម្ចាស់ជំនួយ (ងាកចេញពីកម្ពុជា)
សមត្ថភាពស្ថាប័នទាបក្នុងការស្វែងរកមូលនិធិ
សម្ពាធឲ្យរកចំណូលដោយឯករាជ្យ
សក្តានុពលនៃការអភិវឌ្ឍសហគ្រាសសង្គមដែលប៉ះពាល់ការងារស្នូលរបស់សង្គមស៊ីវិល
អវត្តមាននៃកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលនិងសង្គមស៊ីវិល
ភាពស្ទើរតែគ្មានវត្តមាននៃការផ្តល់អំណោយមនុស្សធម៌ លើកលែងតែទាក់ទិននឹងការផ្តល់អំណោយ សាសនា និង នយោបាយ។

ផ្នែកទី ៦: ការបញ្ចេញមតិ

សារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ត្រូវបានកំណត់ថា ‘មិនមានសេរីភាព’ ហើយការបង្ក្រាបលើសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ បាននិងកំពុងកើនឡើងតាំងពីឆ្នាំ ២០១២។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗទាក់ទិននឹងការបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជា រួមមាន៖

កង្វះឯករាជ្យភាពនៃបណ្តាញព័ត៌មានក្នុងស្រុកស្ទើរតែទាំងអស់ ជាពិសេស ទូរទស្សន៍ និង កាសែតភាសាខ្មែរ។
ការអនុម័តសេចក្តីព្រាងច្បាប់ថ្មីស្តីពីការប្រឆាំងអ៊ីនធឺណេត អាចរឹត្បិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។
ការសម្លុតបំភ័យលើបុគ្គលខ្លះដែលបានបញ្ចេញមតិផ្ទុយនឹងរាជរដ្ឋាភិបាល។
សក្តានុពលដែលច្បាប់ថ្មីស្តីពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលនិងសមាគមរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។

ផ្នែកទី ៧: ការជួបជុំដោយសន្តិវិធី

មាត្រា ៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ចែងថាប្រជាពលរដ្ឋមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ ប៉ុន្តែ ក្នុងករណីខ្លះ រាជរដ្ឋាភិបាលបានរឹតត្បិតដោយបំពានលើសេរីភាពនៃការធ្វើចលនា និង សេរីភាពខាងការប្រជុំ បានបដិសេធមិនផ្តល់ការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើការតវ៉ាដោយសន្តិវិធី ហើយនគរបាលបានរំខានកិច្ចប្រជុំ និង បានគម្រាមកំហែងសហគមន៍ដែលចូលរួមជាមួយអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗទាក់ទិននឹងការជួបជុំដោយសន្តិវិធីនៅកម្ពុជា រួមមាន៖

ការបដិសេធដោយបំពានយ៉ាងច្បាស់នូវសំណើប្រជុំ/ធ្វើបាតុកម្ម
ការភ័យខ្លាចផលវិបាកប្រឆាំងនឹងអ្នករៀបចំនិងអ្នកចូលរួមក្នុងការប្រជុំដោយសន្តិវិធី
ការរំខានការប្រជុំដោយសន្តិវិធីដោយអាជ្ញាធរ
កំណើនម្តងម្កាលនៃអំពើហិង្សាលើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី
កង្វះតម្លាភាពក្នុងកិច្ចដំណើរការស៊ើបអង្កេតលើនគរបាលឬអាជ្ញាធរដទៃទៀតដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាប្រឆាំងនឹងអ្នកចូលរួមក្នុងការប្រជុំដោយសន្តិវិធី
អវត្តមាននៃផលវិបាកលើអ្នកដែលប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាលើអ្នកចូលរួម ទោះបីជាមានភស្តុតាងជារូបភាពនិងជាខ្សែវីដេអូក្តី។

ផ្នែកទី ៨: ទំនាក់ទំនងរាជរដ្ឋាភិបាល និងសង្គមស៊ីវិល

តួនាទីរបស់សង្គមស៊ីវិលក្នុងការអភិវឌ្ឍកម្ពុជា ត្រូវបានមើលរំលង។ អ្នកផ្តល់បទសម្ភាសន៍ម្នាក់បាននិយាយថា “វាគឺជារឿងកម្រណាស់ដែលរដ្ឋាភិបាលជាតិ មិនមានការតាំងចិត្តចំពោះភាពជាដៃគូជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល ដូចជាករណីនៅប្រទេសកម្ពុជា”។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗសម្រាប់ទំនាក់ទំនងរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលនិងសង្គមស៊ីវិល រួមមាន៖

• កង្វះទំនុកចិត្ត ជាពិសេសរវាងរាជរដ្ឋាភិបាល និង អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងឡាយដែលធ្វើសកម្មភាពលើការជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង សិទ្ធិមនុស្ស

• ឱកាសមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការសុន្ទនាគ្នា និង សម្រាប់ឲ្យរាជរដ្ឋាភិបាលនិងសង្គមស៊ីវិលផ្តល់ធាតុចូលនិងមតិកែលម្អប្រកបដោយអត្ថន័យជូនគ្នាទៅវិញទៅមក ជាពិសេសនៅកម្រិតជាតិ

• ការខកខានក្នុងការផ្តល់លទ្ធភាពនិងពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការរួមចំណែករបស់សង្គមស៊ីវិល ជូនដល់ក្រុមការងារបច្ចេកទេស និង យន្តការពិគ្រោះយោបល់ប្រហាក់ប្រហែលផ្សេងទៀត

• កង្វះភាពច្បាស់លាស់អំពីវេទិកាគ្រោងប្រចាំឆ្នាំរាជរដ្ឋាភិបាល និង សង្គមស៊ីវិល

• ការខកខានក្នុងការបញ្ជាក់តួនាទីច្បាស់លាស់ជូនសង្គមស៊ីវិលនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណកម្ពុជា

• សមត្ថភាពមានកម្រិតសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ ទាំងខាងរាជរដ្ឋាភិបាល ទាំងខាងសង្គមស៊ីវិល

• កង្វះចំណាប់អារម្មណ៍លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ។

ផ្នែកទី ៩: កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងសម្ព័ន្ធភាពសង្គមស៊ីវិល

សម្ព័ន្ធភាពនៃអង្គការសង្គមស៊ីវិល អាចកំពុងកើនឡើង ប៉ុន្តែ ជម្រៅនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ គឺរាក់។

បញ្ហាប្រឈមសំខាន់ៗទាក់ទិននឹងកិច្ចសប្រតិបត្តិការនិងសម្ព័ន្ធភាពសង្គមស៊ីវិល រួមមាន៖

• កង្វះទំនុកចិត្តក្នុងចំណោមអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល

• កិច្ចសហប្រតិបត្តិការរាក់ ដែលភាគច្រើនដោះស្រាយបញ្ហាបច្ចេកទេស

• យន្តការមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ការវាយតម្លៃលើសមិទ្ធកម្មការងារនៃក្រុមសមាជិកភាព

• យន្តការមិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទទួលនិងដោះស្រាយបណ្តឹងពីសមាជិក

• កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរវិស័យមិនល្អ

Pages

Khmer Law Journal

Saturday, November 30, 2013