ល្បិចរកលុយដាក់ហោប៉ៅរបស់មន្ដ្រីស្ថាប័នតុលាការកម្ពុជា
ស្ថាប័នតុលាការកម្ពុជាមានមន្ដ្រីបម្រើការងារចំនួន៣ប្រភេទសំខាន់ គឺ ៖ ១-ចៅក្រម (អាចជាប្រធានតុលាការ ជាអនុប្រធានតុលាការ ឬជាចៅក្រមធម្មតា) ២-ចៅក្រម អយ្យការ(ជាអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា-អគ្គព្រះរាជអាជ្ញារង និងព្រះរាជអាជ្ញា សម្រាប់នៅសាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការកំពូល និងជាព្រះរាជអាជ្ញា-ព្រះរាជអាជ្ញារងសម្រាប់ សាលាដំបូងរាជធានី-ខេត្ដ)និង ៣-ក្រឡាបញ្ជី(អាចជាក្រឡាបញ្ជី ចៅក្រម និងអាចជាក្រឡាបញ្ជីអយ្យការ) ចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាទាំងអស់ត្រូវឋិតនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌចៅក្រម រីឯក្រឡាបញ្ជី(ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន)ត្រូវឋិតនៅក្រោមអាណា ព្យាបាលរបស់ក្រសួងយុត្ដិធម៌ ។
ចៅក្រមនិងព្រះរាជអាជ្ញាមានមុខងាររៀងៗខ្លួនទៅតាមប្រភេទរឿងក្ដី ជារឿងព្រហ្មទណ្ឌឬជារឿងរដ្ឋប្បវេណី ។ ប៉ុន្ដែទោះយ៉ាងណា មានតែចៅក្រមទេដែលមានសិទ្ធិជម្រះក្ដី និងមានតែអង្គការអយ្យការទេដែលមានសិទ្ធិធ្វើបណ្ដឹងអាជ្ញា ។ ដោយឡែកចំពោះក្រឡាបញ្ជីត្រូវមានភារកិច្ចក្នុងនាមជាជំនួយការ ឬជាស្មៀន ឬជាអ្នកកាន់រក្សាទុកដាក់ឯកសារឱ្យចៅក្រម-ព្រះរាជអាជ្ញា ។ នៅក្នុងការងាររកលុយ ក្រឡាបញ្ជីក៏អាចដើរតួសំខាន់ផងដែរជំនួសចៅក្រមឬព្រះ រាជអាជ្ញា ដូចជាការស្ល សម្លុតឬគោះឱ្យអ្នកមានរឿងក្ដីធ្លាក់លុយតាមបច្ចេកទេសរបស់ពួកគេ ។
I-ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណី ៖
ព្រះរាជអាជ្ញាមិនសូវមានមុខងារសំខាន់នៅក្នុងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណីទេ វៀរលែងតែក្នុងករណីសំណុំរឿងអនុវត្ដន៍មួយចំនួនដែលផ្នែកអយ្យការដើរតួជាអាជ្ញាសាលា (ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន)រីឯចៅក្រមមាន តួនាទីសំខាន់ណាស់លើការ សម្រេចក្នុងសំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណី។
សំណុំរឿងវិវាទដីធ្លី ការចែកទ្រព្យសម្បត្ដិ ការរំលាយកិច្ចសន្យាឬទាក់ទងនឹងការអនុវត្ដន៍កិច្ចសន្យា ការលែងលះប្ដី-ប្រពន្ធ វិវាទក្នុងវិស័យការងារ វិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងការស្នើសុំចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ…។ល។ សុទ្ធតែជា សំណុំរឿងរដ្ឋប្បវេណី ។
ការចេញដីកាសម្រេចរក្សាការពារ(ច្បាប់ចាស់ហៅថាដីកាសម្រេចតាមពាក្យសុំឬដីកាសម្រេចកិច្ចការប្រញាប់) ក៏អាចឱ្យចៅក្រមមាន លទ្ធភាពស្វែងរកលុយបានដែរ ពីព្រោះច្បាប់មិនបានចែងឱ្យច្បាស់លាស់ ពោលគឺបើមានលុយចេញលឿន តែបើគ្មានលុយអាចយឺត ប្រែក្លាយពីកិច្ចការប្រញាប់ទៅជាកិច្ចការលែងប្រញាប់ ។
ចំពោះសំណុំរឿងអង្គសេចក្ដីវិញ ក្រមនីតិវិធីរដ្ឋប្បវេណីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចែងអំពីនីតិវិធីសម្រេចក្នុងរឿងក្ដី ត្រូវឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលត្រៀមសម្រាប់ ការទាញហេតុផល និងដំណាក់កាលទាញហេតុផលដោយផ្ទាល់មាត់(ជំនុំជម្រះ)។ កាលបរិច្ឆេទដំណើរការនីតិវិធីត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផល ត្រូវកំណត់ក្នុង រយៈពេល៣០ថ្ងៃ បន្ទាប់ពីថ្ងៃដែលពាក្យបណ្ដឹងត្រូវបានដាក់ លើកលែងតែក្នុងករណីដែលមានមូលហេតុពិសេស ។ ប៉ុន្ដែក្រមនីតិវិធីនេះមិនបានចែងឱ្យជាក់លាក់អំពីកាលបរិច្ឆេទកំណត់ក្នុងដំណាក់កាលនីតិវិធីបន្ដពីការត្រៀមសម្រាប់ការទាញហេតុផលនោះទេ ជាហេតុអ្វីឱ្យចៅក្រមមួយចំនួនអាចយកលេសផ្អាប់រឿងទុកចោលរាប់ខែ រាប់ឆ្នាំ ទាល់តែមានលុយទើបដំណើរការរឿងក្ដីទៅមុខបានបន្ដិច។
ច្បាប់បានផ្ដល់ឆន្ទានុសិទ្ធិឱ្យចៅក្រមក្នុងការជំនុំជម្រះក្ដី តែស្ថានភាពសម្រេចរបស់ចៅក្រមបច្ចុប្បន្ននេះភាគច្រើន គឺឆន្ទានុសិទ្ធិរេរាំទៅតាមសម្ពាធអំណាចពីខាងក្រៅ និងឥទ្ធិពលលុយកាក់ជាធំ ។ មានន័យថា បើគ្មានលុយ គ្មានបក្ខពួក រឿងក្ដីយូរ និងអាចទទួលលទ្ធផលចាញ់ក្ដីទៀត ។ ការអនុវត្ដនីតិវិធីនៅសាលាឧទ្ធរណ៍និងតុលាការកំពូលក៏មិនសូវខុសគ្នាពីសាលាដំបូងរាជធានី-ខេត្ដប៉ុន្មានឡើយ បូករួម ទាំងល្បិចគោះយកលុយរបស់ចៅក្រមពីអ្នកមានរឿងក្ដី ។
II-ពាក់ព័ន្ធនឹងសំណុំរឿងព្រហ្មទណ្ឌ ៖
១-ការចោទប្រកាន់ឬមិនចោទប្រកាន់(បើកការស៊ើបសួរ) លើជនសង្ស័យ(ជនដែលគេប្ដឹងទៅតុលាការ)គឺជាសមត្ថកិច្ចរបស់ចៅក្រមអយ្យការ(ព្រះរាជអាជ្ញា ឬព្រះរាជអាជ្ញារង)។ ការចោទប្រកាន់ ឬមិនចោទប្រកាន់នេះ ចៅក្រមអយ្យការអាចស្វែងរកលុយកាក់ជាផលប្រយោជន៍បានដែរ ហើយអាចចោទក្នុងកម្រិតធ្ងន់ ឬកម្រិតស្រាលក៏បាន ។ ការចេញដីកាសន្និដ្ឋានស្ថាពរ(ចោទប្រកាន់ជាស្ថាពរ)ទៅលើជនត្រូវចោទ ចៅក្រមអយ្យការក៏អាចទទួលបានចំណែកលុយកាក់ពីចៅក្រមស៊ើបសួរបន្ថែមទៀតដែរ បូករួមទាំងលើការឃុំខ្លួន ឬមិនឃុំខ្លួនក្នុងដំណាក់កាលនីតិវិធីស៊ើបសួរ (ព្រះរាជអាជ្ញាមានសិទ្ធិប្ដឹងឧទ្ធរណ៍)។
២-ដល់ដំណាក់កាលចៅក្រមស៊ើបសួរម្ដង ការឃុំខ្លួនឬមិនឃុំខ្ល្ញួនជនត្រូវចោទ(ជនដែលចៅក្រមអយ្យការចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌរួចហើយ) គឺជារឿងសំខាន់ ហើយក៏ជាវគ្គដែលអាចគោះយកលុយបានដែរជាមួយចៅក្រមអយ្យការ រហូតដល់ដំណាក់កាលលើកលែងចោទប្រកាន់ ឬបន្ដចោទប្រកាន់បញ្ជូនសំណុំរឿងនិងជនជាប់ចោទទៅជំនុំជម្រះ ។ មានន័យថា បើមានលុយអាចត្រូវ តុលាការលើកលែងចោទប្រកាន់ ឬបន្ដចោទប្រកាន់ដែរ តែមិនធ្វើការឃុំខ្លួនបណ្ដោះអាសន្ន ។
៣-ដល់ដំណាក់កាលចៅក្រមជំនុំជម្រះ គឺជារឿងសំខាន់បន្ដទៀតសម្រាប់ការចេញជាសាលក្រម ឬសាលដីកា…។ ចៅក្រមជំនុំជម្រះ ទោះជាចៅក្រមទោល ឬជារូបភាពសមូហភាព(ក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ)គឺចៅក្រមមានឆន្ទានុសិទ្ធិក្នុងការសម្រេច បើមានលុយអាចលើករឿងមកជំនុំជម្រះបានលឿន តែបើគ្មានលុយទុករាប់ខែឬរាប់ឆ្នាំតាមកម្រិតសាច់រឿង បើមានលុយអាចកាត់ក្ដីសម្រាលទោស ឬអាចកាត់ទោសលើសពីមួយឆ្នាំដោយមិនព្យួរ ហើយមិនចេញដីកាឃុំខ្លួន(ករណី វត្ដមានជនជាប់ចោទនៅក្នុងសវនាការ)ឬមិនចេញដីកាចាប់ខ្លួន(ករណី ជនជាប់ចោទអវត្ដមានក្នុងសវនាការ) ឬក៏កាត់ក្ដីឱ្យរួចផុតពីបទចោទប្រកាន់ក៏បាន…។ លើសពីនេះ ការទទួលបានសាលក្រមឬសាលដីកាក៏ត្រូវគិតគូររឿងលុយដែរ បើពុំនោះទេ រាប់ខែមិនអាចចេញសាលក្រមឡើយក្នុងរឿងក្ដីខ្លះ ។ល។ នៅមានរូបភាពគោះយកលុយជាច្រើនសណ្ឋានទៀតនៅក្នុងស្ថាប័នតុលាការ ។
ទាំងនេះគឺជារូបភាពមួយចំនួននៃល្បិចកលដើម្បីរកលុយដាក់ហោប៉ៅរបស់មន្ដ្រីស្ថាប័នតុលាការកម្ពុជានាសម័យ“សម្ដេចតេជោ សែន” ៕
No comments:
Post a Comment