ស្ដាប់ ឬ ទាញយកសំឡេង
ក្បួនដង្ហែរបស់បណ្ដាញសហគមន៍ទូទាំងប្រទេស ជិត ១ពាន់នាក់ ទាមទារឲ្យតុលាការកាត់ក្ដីដោយយុត្តិធម៌ នៅរាជធានីភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣។
RFA/Van Vichar
សង្គមស៊ីវិលនិងអ្នកនយោបាយមួយចំនួនយល់ថា មូលហេតុដែលនាំឲ្យកម្ពុជា យឺតយ៉ាវក្នុងការតាក់តែងច្បាប់នេះ ដោយសារតែស្ថាប័នយុត្តិធម៌ និងក្រុមអ្នកដែលមានតួនាទីចូលរួមតាក់តែងច្បាប់នេះឡើង ស្ថិតក្រោយសម្ពាធនយោបាយ ឬនៅក្រោមឥទ្ធិពលអ្នកមានលុយមានអំណាចនោះ។ បញ្ហាទាំងនេះក៏ជាដើមហេតុដែលនាំឲ្យតុលាការមិនឯករាជ្យ។
មួយឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សំណុំរឿងក្តីលោក ម៉ម សូណង់ដូ សំណុំរឿងលោក ឈូក បណ្ឌិត សំណុំរឿងសកម្មជនដីធ្លីតំបន់បឹងកក់ អ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា សុទ្ធតែជាព្រនង់ដែលសង្គមស៊ីវិលជាតិ និងអន្តរជាតិ សំពងតុលាការកម្ពុជា ក្រោមហេតុផលថា តុលាការក្នុងស្រុកកំពុងក្លាយជាឧបករណ៍នយោបាយ និងបម្រើផលប្រយោជន៍ឲ្យក្រុមអភិជន។
ករណីលោក ម៉ម សូណង់ដូ គ្រាន់តែលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បង្ហើបថា ប្រធានវិទ្យុមួយនេះជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្កើតរដ្ឋក្នុងរដ្ឋ អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រៀមកម្លាំងរួចជាស្រេចដើម្បីចាប់ខ្លួន។បន្ទាប់មក សាលាដំបូងរាជធានី កាត់ទោសឲ្យជាប់គុក ២០ឆ្នាំទៀត បណ្ដាលឲ្យប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យស្ទើរមួយចំហៀងពិភពលោក រាប់ទាំងប្រធានាធិបតីអាមេរិក ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។
ករណី យ៉ោម បុប្ផា ក៏ត្រូវសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកថា តុលាការសម្រេចក្ដីដោយមិនយុត្តិធម៌ ស្របតាមគោលការណ៍ច្បាប់ដែលចែងថា វិមតិសង្ស័យត្រូវបានទៅលើជនសង្ស័យដែរ។ រីឯករណីលោក ឈូក បណ្ឌិត វិញ សង្គមស៊ីវិលជាតិ អន្តរជាតិ សុទ្ធតែសំដែងការហួសចិត្តលើបទចោទដែលចោទថា លោកបានបង្ករបួសស្នាមដោយអចេតនា បើទោះជាជនសង្ស័យបានប្រើកាំភ្លើងបាញ់ជាច្រើនគ្រាប់បណ្តាលឲ្យកម្មកររងរបួសស្ទើរស្លាប់ក៏ដោយ។
មន្ត្រីអ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ កត់សម្គាល់ថា បច្ចុប្បន្នប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនទាន់មានទំនុកចិត្តទៅលើប្រព័ន្ធតុលាការនៅឡើយ។ លោកបន្តថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្ដោបក្ដាប់អំណាចគ្រប់ស្ថាប័នដោយគ្រប់គ្រង និងដាក់សម្ពាធគាបសង្កត់មិនឲ្យស្ថាប័នយុត្តិធម៌បំពេញការងារប្រកបដោយឯករាជភាពនោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានបំណងសំខាន់ចង់ជំរុញឲ្យបង្កើតច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្តិកៈចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា និងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំអង្គចៅក្រមឲ្យបានឆាប់ដើម្បីធានាឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទទួលបាននូវយុត្តិធម៌ពេញលេញ ស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
លោក យ៉ែម បុញ្ញឫទ្ធិ៖ «ប្រព័ន្ធតុលាការនៅស្រុកយើងមិនទាន់មានឯករាជ្យនៅឡើយ ដូចជាករណីនៅបាវិត លោក សូណង់ដូ ករណីឃាតកម្មលោក ជា វិជ្ជា ករណីឃាតកម្មព្រះតេជព្រះគុណ សំ ប៊ុនធឿន ហើយទាំងអស់នេះយើងសង្កេតឃើញថា ប្រព័ន្ធតុលាការមានសមត្ថភាពពិតប្រាកដ និងឯករាជ្យពិតប្រាកដហើយឬនៅ? គួរថ្វាយព្រះរាជសិទ្ធិ ថ្វាយមហាក្សត្រជាអ្នករៀបចំ ដើម្បីឲ្យមានភាពឯករាជ្យពិតប្រាកដ បើសិនណាមានតួនាទីមជ្ឈិមបក្ស សមាជិកជាន់ខ្ពស់បក្ស មិនអាចឯករាជ្យបានទេ»។
លោកបន្តថា ច្បាប់ស្ដីពីការធានាឯករាជភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការនេះ មានសារសំខាន់ណាស់ ប៉ុន្តែមុននឹងបង្កើតច្បាប់នេះ ចាំបាច់ត្រូវតែមានការពិភាក្សា និងសិក្សាឲ្យបានស៊ីជម្រៅជាមុនសិន មិនត្រូវបង្កើតច្បាប់ដែលបម្រើប្រយោជន៍មនុស្សមួយក្រុម ដូចច្បាប់ប្រឆាំងអ្នកដែលមិនទទួលស្គាល់បទឧក្រិដ្ឋក្នុងរបបខ្មែរក្រហមទេ។
ទាក់ទងនឹងការបង្កើតច្បាប់ដើម្បីធានាឯករាជភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការនេះ តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ឈាង វុន មានប្រសាសន៍ថា ច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្តិកៈ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា និងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៃអង្គតុលាការ មិនទាន់អាចបង្កើតបានឆាប់ៗនោះទេ ប៉ុន្តែក្រសួងយុត្តិធម៌កំពុងរៀបចំសេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះនៅឡើយ។
លោកបន្តថា ច្បាប់នេះធំ និងមានសារសំខាន់ ដូចនេះត្រូវមានចំណាយពេលវេលាសិក្សាឲ្យបានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយជាមុនសិន ពិសេសត្រូវពិភាក្សា និងផ្លាស់ប្ដូរយោបល់ពីមជ្ឈដ្ឋានទើបអាចចេញរួច៖ «ជាច្បាប់ដែលនីតិប្រតិបត្តិ អ្នកធ្វើមកដោយមានជំនួយពីអង្គការអន្តរជាតិផង ក្រោយពីស្ដាប់ក្មួយៗនិយាយហ្នឹង ខ្ញុំបានសួរទៅក្រសួងយុត្តិធម៌ហើយ គេថា កំពុងតែធ្វើហើយ។ ហើយច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្តិកៈ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា និងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំនឹងប្រព្រឹត្តិទៅនៃអង្គតុលាការ មិនមែនជារឿងបកចេកហូបទេ។ អ៊ីចឹងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលគេជួយមើល ហើយការងារហ្នឹងវែង ខ្ញុំសង្ឃឹមថា ការងារហ្នឹងអាណត្តិទី៥ នឹងចប់ហើយ»។
ទោះយ៉ាងណាក្តី លោក ឈាង វុន បានបដិសេធមិនឆ្លើយនឹងសំណួរដែលសួរថា តើកង្វះច្បាប់ដើម្បីធានាឯករាជភាពនៃប្រព័ន្ធតុលាការនេះ អាចប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិទទួលបានការសម្រេចក្តីប្រកបដោយយុត្តិធម៌ ឬអត់នោះទេ? ដោយលោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាជាប្រទេសនីតិរដ្ឋរួចហើយ។
អ្នកតាមដានបញ្ហានយោបាយបញ្ជាក់ថា ច្បាប់មួយចំនួន ដូចជាច្បាប់ឯកពន្ធនភាពដែលបង្កើតកាលពីឆ្នាំ២០០៦ និងច្បាប់ស្ដីពីការដាក់ទោសអ្នកមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ដែលព្រឹទ្ធសភាទើបតែអនុម័តក្នុងសប្ដាហ៍មុន បានធ្វើដោយប្រញាប់ប្រញាល់ ហើយច្បាប់នេះទំនងជាបម្រើឲ្យអ្នកនយោបាយគណបក្សកាន់អំណាចថែមទៀត។ ម្យ៉ាងវិញទៀត របាយការណ៍នានា រួមទាំងរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផងបញ្ជាក់ថា តុលាការកម្ពុជា មិនត្រឹមតែពុករលួយទេ ប៉ុន្តែកំពុងស្ថិតក្រោមគំនាបនយោបាយរបស់បក្សកាន់អំណាចដែលជាឧបសគ្គរារាំងការបំពេញការងារឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងមិនលំអៀង។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល រាប់ទាំងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី តែងបដិសេធថា មិនដែលលូកដៃចូលកិច្ចការតុលាការទេ។
ថ្នាក់ដឹកនាំតុលាការ ចាប់ពីសាលាដំបូងរហូតដល់តុលាការកំពូល សុទ្ធសឹងតែជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ឧទាហរណ៍៖ លោក ឌិត មុន្ទី ប្រធានតុលាការកំពូល គឺជាសមាជិកគណៈអចិន្ត្រៃយ៍គណៈកម្មាធិការកណ្ដាល និងជាសមាជិកគណៈប្រចាំការគណៈអចិន្ត្រៃយ៍គណៈកម្មាធិការកណ្ដាលនៃគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ ចំណែកលោក ជីវ កេង ដែលកាន់មុខតំណែងបួនប្រាំនោះ ជាប្រធានសាលាដំបូងរាជធានីផង និងជាទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់របស់លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុខ អាន ផង។ សមភាពនៃឧត្ដមក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រមដែលមានព្រះមហាក្សត្រជាព្រះប្រធាន តែសមាជិកភាគច្រើនផ្សេងទៀត ជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
អ្នកវិភាគបញ្ហានយោបាយឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ចាត់ទុកថា ការដែលមិនទាន់មានច្បាប់ស្តីពីសហលក្ខន្តិកៈចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា និងច្បាប់ស្ដីពីការរៀបចំនិងប្រព្រឹត្តិទៅនៃអង្គតុលាការនេះហើយ ដែលនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋតវ៉ាដល់ក្រសួងយុត្តិធម៌ស្ទើរតែមិនលុះពេល។
លោកបន្តថា ច្បាប់នេះនឹងចែងច្បាស់ថា ចៅក្រម ជាបុគ្គលបែបណា ព្រះរាជអាជ្ញាជាបុគ្គលបែបណា បានប្រាក់ពីណាចាយ រដ្ឋធានាសុវត្ថិភាពដូចម្ដេច? បើធ្វើខុសត្រូវរងពិន័យរដ្ឋបាលយ៉ាងម៉េច ហើយធ្វើល្អមានកាំប្រាក់បែបណា?
លោកបញ្ជាក់ថា គណបក្សជាប់ឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ មិនត្រូវព្រងើយកន្តើយចំពោះការបង្កើតច្បាប់នេះទេ មិនតែប៉ុណ្ណោះត្រូវពន្លឿនឲ្យឆាប់បំផុតទៀតផង៖ «ធានាការពារឯករាជ្យ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា ត្រូវមានមាត្រា ចៅក្រមព្រះរាជអាជ្ញា មិនត្រូវចូលក្នុងបក្សណាមួយទេ បើចូលហើយត្រូវលាឈប់វិញ ហើយដាក់ទណ្ឌកម្មជនណាដែលលូកដៃចូលកិច្ចការចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ទោះយ៉ាងណាធានាប្រាក់ខែគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់បំពេញការងារ ហើយការងារការពារសន្តិសុខចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញាហ្នឹង ២៤ម៉ោង»។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមិថុនា បណ្ដាញសហគមន៍ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេសជិត ១ពាន់នាក់ ហែក្បួនបាតុកម្មអហិង្សាដាក់ញត្តិនៅមុខក្រសួងយុត្តិធម៌ ទាមទារឲ្យតុលាការកាត់ក្តីដោយយុត្តិធម៌។
ក្រុមបាតុករបញ្ជាក់ថា រយៈពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រុមសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សការពារដីធ្លី ធនធានធម្មជាតិជិត ៥០០នាក់ បានទទួលរងការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ក្រុមឈ្មួញ អ្នកមានលុយ មានអំណាច ដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ បំភ្លៃរឿងក្ដីជម្លោះដីធ្លីទៅជាករណីបទល្មើសញុះញង់ ឆបោក និងការរំលោភកម្មសិទ្ធិឯកជនជាដើម។
ក្រុមបាតុករបញ្ជាក់ថា រយៈពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រុមសកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្សការពារដីធ្លី ធនធានធម្មជាតិជិត ៥០០នាក់ បានទទួលរងការគំរាមកំហែងពីសំណាក់ក្រុមឈ្មួញ អ្នកមានលុយ មានអំណាច ដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការ បំភ្លៃរឿងក្ដីជម្លោះដីធ្លីទៅជាករណីបទល្មើសញុះញង់ ឆបោក និងការរំលោភកម្មសិទ្ធិឯកជនជាដើម។
ទន្ទឹមនឹងនោះសង្គមស៊ីវិលឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្នចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា មិនមានច្បាប់ដោយឡែកសម្រាប់ការពារ ឬចែងពីការបំពេញការងារតាមឋានានុក្រមនោះឡើយ។ ចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញា បែរជាបំពេញការងារនៅក្រោមច្បាប់ស្ដីពីសហលក្ខន្តិកៈមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល ដូចមន្ត្រីក្រសួងនានាទៅវិញ។ ប្រការនេះត្រូវបានអ្នកវិភាគយល់ឃើញថា គណបក្សកាន់អំណាចអាចគ្រប់គ្រងចៅក្រម ឬព្រះរាជអាជ្ញាបានស្រួលតាមខ្សែបណ្ដោយដែលមានមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌៕
No comments:
Post a Comment